Tệp PDF kích thước 37 nghìn tỷ năm ánh sáng vuông: Thí nghiệm “điên rồ” hé lộ sự thật về giới hạn của công nghệ

Trong thế giới số nơi dữ liệu thường được nén gọn đến mức tối đa, ý tưởng về một tệp tài liệu PDF duy nhất có kích thước vật lý lớn hơn toàn bộ vũ trụ quan sát được nghe có vẻ như một câu chuyện khoa học viễn tưởng phi lý. Thế nhưng, đó chính xác là những gì kỹ sư phần mềm người Anh Alex Chan đã tạo ra, trong một hành trình khám phá đầy bất ngờ về giới hạn thực sự của một trong những định dạng tệp tin phổ biến nhất hành tinh.

Những điểm chính

• Kỹ sư phần mềm Alex Chan đã tạo ra một tệp PDF có kích thước vật lý lớn hơn cả vũ trụ quan sát được (~37 nghìn tỷ năm ánh sáng vuông).
• Thí nghiệm này đã chứng minh lầm tưởng phổ biến về giới hạn kích thước 381km của PDF thực chất chỉ là giới hạn của phần mềm Adobe Acrobat, không phải của bản thân định dạng PDF.
• Định dạng PDF (từ phiên bản 1.6) cho phép tùy chỉnh đơn vị kích thước (UserUnit), về mặt lý thuyết cho phép tạo ra các trang với kích thước gần như vô hạn.
• Chan đã sử dụng phần mềm Apple Preview, vốn không có giới hạn kích thước như Acrobat, để mở và hiển thị thành công tệp PDF siêu khổng lồ này.
• Câu chuyện nhấn mạnh rằng nhiều giới hạn trong công nghệ là do phần mềm áp đặt và tầm quan trọng của việc kiểm chứng, khám phá những điều tưởng chừng đã biết.

Câu chuyện bắt đầu từ một "sự thật" lan truyền trên mạng xã hội: một tệp PDF không thể có kích thước vượt quá 381 km mỗi cạnh. Con số này, tương đương diện tích bang Iowa của Mỹ hoặc gần bằng một nửa nước Đức, thường xuất hiện trong các mẩu tin thú vị hoặc câu đố vui, dần trở thành một lầm tưởng phổ biến về giới hạn kỹ thuật của định dạng PDF.

Tuy nhiên, Alex Chan, một người có niềm yêu thích khám phá các ranh giới kỹ thuật, đã không chấp nhận "sự thật" này một cách dễ dàng. Anh quyết định tự mình kiểm chứng. Để hiểu được thí nghiệm của Chan, cần nhìn lại lịch sử của PDF (Portable Document Format). Được John Warnock, đồng sáng lập Adobe, phát minh vào năm 1993 từ "Dự án Camelot", PDF ra đời nhằm giải quyết vấn đề hiển thị tài liệu không nhất quán giữa các hệ điều hành và máy tính khác nhau. Dù ban đầu gặp khó khăn, PDF đã trở nên phổ biến toàn cầu, đặc biệt sau khi được Sở Thuế vụ Hoa Kỳ (IRS) sử dụng vào năm 1996 và trở thành tiêu chuẩn mở vào năm 2008. Ngày nay, hàng nghìn tỷ tệp PDF được tạo ra mỗi năm, phục vụ mọi mục đích từ học tập, công việc đến cả kỹ thuật hàng không vũ trụ.

Quay lại với giới hạn 381 km, Chan phát hiện ra rằng con số này không xuất phát từ bản chất kỹ thuật của định dạng PDF mà lại đến từ giới hạn do phần mềm Adobe Acrobat đặt ra. Acrobat, trình đọc PDF phổ biến nhất, giới hạn chiều dài và rộng của trang ở mức 15 triệu inch (tương đương ~381 km).

Chan chỉ ra rằng, theo đặc tả kỹ thuật của PDF, kích thước trang được định nghĩa bằng đơn vị "điểm" (point), mặc định là 1/72 inch. Nhưng kể từ phiên bản PDF 1.6 (ra đời khoảng năm 2007), người dùng có thể tùy chỉnh giá trị của một "điểm" này (UserUnit) thành một con số cực kỳ lớn. Điều này có nghĩa là, về mặt lý thuyết, định dạng PDF không hề có giới hạn kích thước cố hữu như lầm tưởng.

Bằng cách tự tay chỉnh sửa mã nguồn của tệp PDF – một quá trình được mô tả là "vừa tỉ mỉ, vừa đau đầu" – Chan bắt đầu tạo ra các tệp PDF vượt xa giới hạn 381 km. Như dự đoán, Adobe Acrobat từ chối mở những tệp này. Tuy nhiên, bước ngoặt xảy ra khi Chan phát hiện ra rằng một phần mềm đọc PDF phổ biến khác, ứng dụng Preview mặc định trên các máy tính của Apple, lại không hề áp đặt giới hạn kích thước tương tự.

Với công cụ "bất ngờ" này, Chan đã có thể mở và hiển thị những tệp PDF với kích thước ngày càng lớn. Ban đầu, anh tạo ra một tệp có chiều dài tương đương khoảng cách từ Trái Đất đến Mặt Trăng (~352.778 km). Chưa dừng lại, anh tiếp tục đẩy giới hạn đi xa hơn nữa. Cuối cùng, Chan đã tạo ra một tệp PDF với diện tích bề mặt lên tới khoảng 37 nghìn tỷ năm ánh sáng vuông. Con số này lớn hơn diện tích bề mặt của toàn bộ vũ trụ quan sát được, vốn có đường kính "chỉ" khoảng 93 tỷ năm ánh sáng.

Tất nhiên, phần lớn diện tích của tệp PDF khổng lồ này chỉ là khoảng trắng mênh mông. Chan hài hước so sánh: "Vũ trụ cũng vậy, phần lớn chỉ là khoảng trống mà thôi". Anh cũng dí dỏm cảnh báo: "Xin đừng cố gắng in nó ra, bởi ngay cả vũ trụ cũng không có đủ mực để làm điều đó."

Dù không có giá trị ứng dụng thực tế nào – tệp PDF này quá lớn để gửi email, lưu trữ đám mây hay mở bằng hầu hết các phần mềm thông thường – thí nghiệm của Alex Chan lại mang một ý nghĩa sâu sắc. Nó chứng minh một cách sống động rằng nhiều "giới hạn" mà chúng ta thường mặc định trong thế giới công nghệ thực chất chỉ là những rào cản do phần mềm hoặc các quy ước đặt ra, chứ không phải giới hạn kỹ thuật nội tại. Ngay cả với một định dạng quen thuộc và lâu đời như PDF, vẫn còn đó những tiềm năng và sự linh hoạt đáng kinh ngạc chờ được khám phá bởi những bộ óc tò mò và thích thử thách.