Tại sao Mỹ lại gặp khó khăn trong việc đối phó với sự thống trị của Trung Quốc trên thị trường đất hiếm?

Trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay, việc kiểm soát nguồn tài nguyên quan trọng như đất hiếm đã trở thành một vấn đề nóng bỏng. Trung Quốc, với những chính sách xuất khẩu nghiêm ngặt, đã cho thấy sức mạnh của mình trong việc chi phối thị trường này. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến nền kinh tế mà còn đến an ninh quốc gia của nhiều quốc gia, đặc biệt là Mỹ.

_Hình ảnh một máy khai thác tại mỏ Bayan Obo, nơi chứa khoáng chất đất hiếm ở Nội Mông, Trung Quốc._

Đất hiếm là thành phần thiết yếu trong nhiều sản phẩm công nghệ cao như máy bay chiến đấu, xe điện, và các thiết bị điện tử. Việc Trung Quốc áp đặt lệnh kiểm soát xuất khẩu đối với các nguyên tố này không chỉ thể hiện sức mạnh công nghiệp mà còn phơi bày những điểm yếu của Mỹ và các quốc gia khác. Sự phụ thuộc vào nguồn cung từ Trung Quốc đã trở thành một con dao hai lưỡi, và Mỹ cần phải tìm cách giảm thiểu rủi ro này.

Trong suốt hơn một thập kỷ qua, Mỹ đã nhận thức được sự tập trung và mong manh của chuỗi cung ứng khoáng sản quan trọng. Tuy nhiên, các chính quyền trước đây đã không có những hành động quyết liệt để khắc phục tình trạng này. Hệ quả là, Mỹ hiện đang phải đối mặt với những thách thức lớn trong việc đảm bảo nguồn cung cho các ngành công nghiệp quan trọng.

Vào tháng 6 năm 2025, sau các cuộc đàm phán tại London, Mỹ và Trung Quốc đã công bố một khuôn khổ thương mại mới, cho phép Trung Quốc tiếp tục cấp phép xuất khẩu đất hiếm trong sáu tháng tới. Tuy nhiên, sự thiếu minh bạch trong các thỏa thuận này đã khiến nhiều người hoài nghi về tính hiệu quả của chúng. Các công ty như Ford đã phải tạm dừng sản xuất do thiếu hụt nguồn cung, cho thấy rằng ngay cả những gián đoạn ngắn hạn cũng có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng.

Những nỗ lực của chính quyền Mỹ

Chính quyền trước đây đã nhận ra tầm quan trọng của đất hiếm, nhưng vẫn chưa có những biện pháp đủ mạnh để giảm thiểu sự phụ thuộc vào Trung Quốc. Chính quyền hiện tại đã có những bước đi tích cực hơn, như việc ban hành sắc lệnh hành pháp và thiết lập các nhóm công tác về khoáng sản quan trọng. Tuy nhiên, tiến độ vẫn còn chậm và chưa đủ để tạo ra sự thay đổi đáng kể.

Hội nghị thượng đỉnh G7 gần đây đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hợp tác quốc tế trong việc đối phó với sự thống trị của Trung Quốc. Các quốc gia thành viên đã cam kết nâng cao tiêu chuẩn và khả năng truy xuất nguồn gốc đối với các nguồn tài nguyên quan trọng. Tuy nhiên, phản ứng của Trung Quốc cho thấy họ không dễ dàng chấp nhận sự thay đổi này.

Thực trạng khai thác đất hiếm

Trung Quốc hiện đang chiếm khoảng 70% hoạt động khai thác đất hiếm toàn cầu và hơn 90% công suất tinh chế. Sự thống trị này không phải ngẫu nhiên, mà là kết quả của những chính sách hỗ trợ mạnh mẽ từ chính phủ Trung Quốc. Trong khi đó, các nỗ lực của Mỹ trong việc phát triển chuỗi cung ứng vẫn còn nhiều hạn chế.

_Mỏ và cơ sở chế biến đất hiếm Mountain Pass, California._

Để có thể cạnh tranh với Trung Quốc, Mỹ cần phải xây dựng một chiến lược dài hạn và đồng bộ, từ khai thác đến chế biến và sản xuất. Điều này không chỉ đòi hỏi sự đầu tư mạnh mẽ mà còn cần có sự hợp tác chặt chẽ với các đồng minh và đối tác quốc tế.

Kết luận

Mỹ cần phải nhận thức rằng khoáng sản quan trọng không chỉ là hàng hóa mà còn là công cụ của sức mạnh địa chính trị. Để thoát khỏi sự kìm kẹp của Trung Quốc, Mỹ cần có một chiến lược rõ ràng và quyết tâm hành động. Thời gian không còn nhiều, và nếu không có những bước đi mạnh mẽ, Mỹ có thể sẽ tiếp tục phải đối mặt với những thách thức lớn trong tương lai.